علت پریود نشدن و حامله نبودن
علت پریود نشدن و حامله نبودن عدم پریود یا آمنوره (amenorrhea) یکی از مشکلات شایع در میان زنان است که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. بسیاری از زنان که دچار تأخیر در پریود خود می‌شوند، احتمال بارداری را اولین دلیل می‌دانند، اما عدم پریود به‌طور دائم یا موقت می‌تواند بدون ارتباط با بارداری باشد و ناشی از عوامل دیگری باشد. این مقاله به بررسی دلایل اصلی عدم پریود و در عین حال نبود بارداری می‌پردازد.
استرس و تغییرات روانی علت پریود نشدن و حامله نبودن
استرس یکی از عوامل مهم در ایجاد تأخیر یا عدم پریود است. سیستم عصبی بدن، به خصوص هیپوتالاموس که مسئول تنظیم چرخه قاعدگی است، می‌تواند تحت تأثیر استرس قرار گیرد. در مواقع استرس شدید یا مزمن، تولید هورمون‌هایی مانند گنادوتروپین کاهش می‌یابد که می‌تواند به توقف تخمک‌گذاری و در نتیجه عدم پریود منجر شود.
افسردگی، اضطراب و تغییرات روانی دیگر نیز می‌توانند تأثیر مشابهی بر چرخه قاعدگی داشته باشند. برخی از زنان در دوره‌های فشار روانی شدید ممکن است به‌طور کامل چرخه قاعدگی خود را از دست بدهند.
2. نقص‌های هورمونی
عدم تعادل هورمونی یکی از دلایل اصلی آمنوره است. هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش کلیدی در تنظیم چرخه قاعدگی دارند. اگر تعادل این هورمون‌ها مختل شود، ممکن است تخمک‌گذاری متوقف شده و در نتیجه پریودی اتفاق نیفتد.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
یکی از شایع‌ترین اختلالات هورمونی که باعث عدم پریود می‌شود، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است. این بیماری با عدم تعادل هورمونی، افزایش هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) و وجود کیست‌های کوچک در تخمدان‌ها همراه است. علائم دیگر PCOS شامل رشد موهای زائد، آکنه و افزایش وزن است.
مشکلات تیروئید
تیروئید غده‌ای است که در تنظیم متابولیسم بدن و همچنین تعادل هورمونی نقش دارد. کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می‌تواند باعث ایجاد ناهنجاری‌هایی در چرخه قاعدگی شود. در کم‌کاری تیروئید، بدن هورمون‌های کافی تولید نمی‌کند که می‌تواند منجر به تأخیر یا قطع پریود شود. در پرکاری تیروئید نیز، افزایش متابولیسم بدن باعث اختلال در عملکرد تخمدان‌ها می‌شود.
3. کاهش وزن شدید و اختلالات تغذیه‌ای
کاهش وزن شدید یا سوءتغذیه می‌تواند یکی دیگر از دلایل عدم پریود باشد. چربی بدن نقش مهمی در تولید هورمون‌های جنسی دارد و زمانی که بدن با کمبود چربی مواجه می‌شود، تولید هورمون‌ها نیز کاهش می‌یابد. این موضوع به ویژه در زنانی که از اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی (anorexia nervosa) یا پرخوری عصبی (bulimia nervosa) رنج می‌برند، شایع است.
زنانی که تحت رژیم‌های غذایی سخت قرار دارند یا فعالیت بدنی شدید دارند (مانند ورزشکاران حرفه‌ای) نیز ممکن است با این مشکل مواجه شوند. این افراد معمولاً به دلیل کاهش چربی بدن و استرس فیزیکی، چرخه قاعدگی خود را از دست می‌دهند.
4. داروها و روش‌های جلوگیری از بارداری
برخی از داروها می‌توانند باعث تأخیر یا قطع پریود شوند. به عنوان مثال، قرص‌های ضدبارداری ممکن است پس از مدتی استفاده باعث آمنوره شوند. این به دلیل این است که قرص‌ها تغییراتی در هورمون‌ها ایجاد می‌کنند و ممکن است پس از قطع مصرف، بدن به زمان نیاز داشته باشد تا به چرخه طبیعی بازگردد.
همچنین برخی داروهای دیگر، از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و داروهای مرتبط با شیمی‌درمانی نیز می‌توانند باعث عدم پریود شوند.
5. ورزش بیش از حد
ورزش‌های شدید و طولانی‌مدت می‌توانند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند. ورزشکارانی که تمرینات شدید و روزانه دارند، به ویژه در رشته‌هایی مانند دویدن ماراتن، ژیمناستیک و رقص باله، ممکن است دچار آمنوره شوند. این به دلیل استرس فیزیکی و کاهش سطح چربی بدن است که بر تخمک‌گذاری و تولید هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد.
6. شرایط پزشکی خاص
برخی از بیماری‌ها و شرایط پزشکی می‌توانند باعث عدم پریود شوند. به عنوان مثال:
نارسایی زودرس تخمدان (POI)
نارسایی زودرس تخمدان یا یائسگی زودرس زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها پیش از سن ۴۰ سالگی از کار می‌افتند. این وضعیت می‌تواند به دلایل ژنتیکی، بیماری‌های خودایمنی یا دلایل ناشناخته رخ دهد. در این حالت، تولید هورمون‌های جنسی متوقف شده و تخمک‌گذاری رخ نمی‌دهد.
هیپرپرولاکتینمی
هیپرپرولاکتینمی به شرایطی اطلاق می‌شود که سطح هورمون پرولاکتین در بدن به طور غیرطبیعی بالا می‌رود. پرولاکتین هورمونی است که در دوران شیردهی تولید شیر را تحریک می‌کند، اما افزایش غیرطبیعی آن می‌تواند باعث سرکوب تخمک‌گذاری و قطع پریود شود.
بیماری‌های مزمن
بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های کبدی و کلیوی و همچنین بیماری‌های التهابی مزمن می‌توانند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند. بدن در مواجهه با این بیماری‌ها به نوعی به حالت صرفه‌جویی انرژی می‌رود و عملکرد طبیعی بسیاری از سیستم‌ها، از جمله سیستم تولیدمثل، مختل می‌شود.
7. سن و تغییرات مربوط به آن
با افزایش سن، تغییرات هورمونی در بدن زنان رخ می‌دهد. دوران پیش‌یائسگی (Perimenopause) زمانی است که سطح هورمون‌ها به تدریج کاهش می‌یابد و باعث ناهنجاری‌های قاعدگی می‌شود. این دوران معمولاً در دهه ۴۰ زندگی آغاز می‌شود و می‌تواند منجر به تأخیر یا قطع پریود شود. در نهایت، یائسگی (Menopause) که با قطع دائمی پریود همراه است، رخ می‌دهد.
8. سندرم آشرمن (Asherman’s syndrome)
سندرم آشرمن یک اختلال نادر است که به دلیل وجود بافت زخمی در رحم رخ می‌دهد. این بافت زخم می‌تواند پس از عمل جراحی رحمی یا کورتاژ ایجاد شود و مانع از ریزش دیواره رحم در طول چرخه قاعدگی شود. در نتیجه، زن دچار آمنوره می‌شود.
9. بارداری کاذب
بارداری کاذب یا حاملگی روحی حالتی است که در آن بدن زن علائم بارداری مانند توقف پریود، بزرگ شدن شکم و حساسیت سینه‌ها را تجربه می‌کند، اما در واقع بارداری وجود ندارد. این حالت نادر است و معمولاً به دلیل عوامل روانی و یا اختلالات هورمونی رخ می‌دهد.
نتیجه‌گیری
عدم پریود در حالی که بارداری رخ نداده است می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که شامل استرس، ناهنجاری‌های هورمونی، تغییرات سبک زندگی، بیماری‌های مزمن و شرایط پزشکی خاص است. اگر زنی دچار آمنوره شود و مطمئن باشد که باردار نیست، بهتر است به پزشک مراجعه کند تا دلایل احتمالی آن بررسی شود و درمان مناسب آغاز گردد. تشخیص زودهنگام و درمان مشکلات مرتبط با عدم پریود می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند.